Tüp Bebek (IVF) Nedir?
In Vitro Fertilizasyon (IVF), yumurta ve spermin laboratuvar ortamında döllendirilerek oluşan embriyoların rahme transfer edilmesi işlemidir. İlk tüp bebek Louise Brown 1978'de İngiltere'de doğmuş, günümüzde milyonlarca çift bu yöntemle çocuk sahibi olmuştur.
IVF'nin Temel Aşamaları
- Kontrollü ovarian stimülasyon
- Oosit (yumurta) toplama
- Fertilizasyon (döllenme)
- Embriyo kültürü
- Embriyo transferi
Tüp Bebek Endikasyonları
Kadın Faktörleri
| Endikasyon | Açıklama | IVF Başarı Oranı |
|---|---|---|
| Tüp Tıkanıklığı | Bilateral tüp obstrüksiyonu | 40-50% |
| Endometriozis | Orta-şiddetli endometriozis | 35-45% |
| İleri Maternal Yaş | >35 yaş | Yaşa bağlı |
| Ovulasyon Bozukluğu | İlaç dirençli PKOS | 45-55% |
| Açıklanamayan İnfertilite | 3-6 IUI başarısızlığı | 35-40% |
Erkek Faktörleri
- Oligozoospermia: Düşük sperm sayısı
- Astenozoospermia: Düşük sperm motilitesi
- Teratozoospermia: Anormal sperm morfolojisi
- Azoospermia: Ejakulatta sperm yokluğu
- Antisperm Antikor: İmmünolojik infertilite
IVF Tedavi Aşamaları
1. Ön Hazırlık ve Değerlendirme
Kadın İçin Testler
Hormonal Testler
- AMH (Over rezervi)
- FSH, LH, E2
- TSH, Prolaktin
- Vitamin D
Görüntüleme
- Transvajinal USG
- Antral folikül sayımı
- Uterus değerlendirmesi
- HSG (gerekirse)
Erkek İçin Testler
- Detaylı semen analizi
- Sperm DNA fragmantasyon
- Enfeksiyon taraması
- Hormonal değerlendirme
2. Kontrollü Ovarian Stimülasyon
Stimülasyon Protokolleri
| Protokol | Endikasyon | Avantajlar | Dezavantajlar |
|---|---|---|---|
| Uzun Protokol | Standard hastalar | Kontrollü, öngörülebilir | Uzun süre |
| Kısa Protokol | Yaşlı hastalar | Kısa süre | Az kontrollü |
| Antagonist | OHSS riski | Esnek, güvenli | Daha pahalı |
| Mini IVF | Düşük over rezervi | Doğal, ucuz | Az embriyo |
Kullanılan İlaçlar
Gonadotropinler
- FSH (Follikül stimülan hormon)
- LH (Luteinize edici hormon)
- hMG (Human menopausal gonadotropin)
- Günlük enjeksiyon
GnRH Analogları
- GnRH agonist (Lupron)
- GnRH antagonist (Cetrotide)
- Erken ovulasyonu önler
- Kontrollü siklus
3. Folikül Takibi
İzlem Parametreleri
| Gün | USG Bulguları | Hormon Düzeyleri | Karar |
|---|---|---|---|
| Stimülasyon 1. gün | Bazal USG | Bazal E2, FSH | Protokol başlatma |
| 5-6. gün | Folikül gelişimi | E2 artışı | Doz ayarlama |
| 8-9. gün | Dominant foliküller | E2 >1000 | Antagonist başlama |
| 10-12. gün | >3 folikül >17mm | E2 >2000 | hCG trigger |
4. Oosit Toplama (OPU)
İşlem Detayları
Oosit Pick-up Prosedürü
- hCG'den 34-36 saat sonra
- Transvajinal USG eşliğinde
- İV sedasyon altında
- 15-30 dakika sürer
- Ayaktan işlem
Beklenen Oosit Sayıları
| Yaş Grubu | Hedef Oosit | Matür Oosit | Fertilizasyon |
|---|---|---|---|
| <35 yaş | 12-15 | 10-12 | 7-9 |
| 35-37 yaş | 10-12 | 8-10 | 5-7 |
| 38-40 yaş | 8-10 | 6-8 | 3-5 |
| >40 yaş | 5-8 | 3-5 | 1-3 |
5. Fertilizasyon
IVF vs ICSI
Konvansiyonel IVF
- Sperm ve yumurta birlikte
- Doğal fertilizasyon
- Normal sperm parametreleri
- %60-70 fertilizasyon
ICSI
- Mikroenjeksiyon
- Tek sperm enjeksiyonu
- Erkek faktör infertilite
- %70-80 fertilizasyon
ICSI Endikasyonları
- Şiddetli Oligozoospermia: <5 milyon/ml
- Astenozoospermia: <20% motilite
- Teratozoospermia: <2% normal form
- Önceki IVF Başarısızlığı: Fertilizasyon yok
- Donmuş Yumurta: Zorunlu ICSI
6. Embriyo Kültürü
Embriyo Gelişim Aşamaları
| Gün | Embriyo Aşaması | Özellikler | Transfer İmkanı |
|---|---|---|---|
| 0 | Fertilizasyon | 2 pronukleus | - |
| 1 | 2 hücreli | İlk bölünme | - |
| 2 | 4 hücreli | Düzenli bölünme | Mümkün |
| 3 | 8 hücreli | Kompaktlaşma öncesi | Sık tercih |
| 5 | Blastosist | Kavite oluşumu | En ideal |
Embriyo Gradelemesi
Grade A Embriyo (En İyi)
- Eşit büyüklükte blastomerler
- %10'dan az fragmantasyon
- Düzenli şekil
- En yüksek implantasyon oranı
7. Embriyo Transferi
Transfer Seçenekleri
Taze Transfer
- Oosit toplama sonrası 3-5. gün
- Hormonal destek gerekli
- OHSS riski varsa yapılmaz
- Hemen sonuç
Donmuş Transfer (FET)
- Embriyolar dondurulur
- Doğal veya hormone siklus
- Daha yüksek başarı oranı
- Esnek zamanlama
Transfer İşlemi
- Anestezi gerektirmez
- USG eşliğinde
- Yumuşak kateter ile
- 5-10 dakika sürer
- Yatak istirahat gereken
IVF Başarı Faktörleri
Kadın Yaşı ve Başarı
| Yaş | Canlı Doğum/Transfer | Kümülatif Başarı | Düşük Riski |
|---|---|---|---|
| <30 | 50-55% | 80-85% | 10-15% |
| 30-34 | 45-50% | 75-80% | 15-20% |
| 35-37 | 35-40% | 65-70% | 20-25% |
| 38-40 | 25-30% | 50-55% | 25-35% |
| 41-42 | 15-20% | 35-40% | 35-45% |
| >42 | 5-10% | 15-20% | 45-60% |
Diğer Başarı Faktörleri
- Over Rezervi: AMH, AFC
- Embriyo Kalitesi: Morfoloji, genetik
- Endometrial Kalınlık: >7mm ideal
- Sperm Kalitesi: DNA fragmantasyonu
- Yaşam Tarzı: Sigara, alkol, stres
IVF Komplikasyonları
Ovarian Hiperstimülasyon Sendromu (OHSS)
OHSS Risk Faktörleri
- Genç yaş (<35)
- PKOS
- Yüksek AMH
- Çok sayıda folikül
- Gebelik durumu
Gebelik Komplikasyonları
| Komplikasyon | IVF Riski | Spontan Gebelik | Risk Faktörü |
|---|---|---|---|
| Çoğul Gebelik | 20-25% | 1-2% | Çoklu embriyo transferi |
| Ektopik Gebelik | 2-3% | 1-2% | Tüp hasarı |
| Erken Doğum | 15-20% | 8-10% | Çoğul gebelik |
| Gestasyonel Diabetes | 8-10% | 4-6% | Maternal yaş |
Son Teknolojiler
Preimplantasyon Genetik Test (PGT)
PGT-A (Anöploidi Tarama)
- Kromozom sayı bozukluğu tarama
- İleri maternal yaş
- Tekrarlayan implantasyon başarısızlığı
- %60-70 başarı artışı
Time-lapse İmaging
- Sürekli embriyo izlemi
- En iyi embriyo seçimi
- Gelişim süreci analizi
- Yüksek implantasyon oranı
Sıkça Sorulan Sorular
IVF tedavisi kaç kez denenebilir?
Yaş, over rezervi ve embriyo kalitesine göre değişir. Genellikle 3-4 başarısız deneme sonrası tedavi stratejisi gözden geçirilir. Donmuş embriyo transferleri ayrı sayılır.
IVF bebekleri normal çocuklardan farklı mı?
IVF ile doğan bebekler normal konsepsiyon ile doğan bebeklerden fark yoktur. Milyonlarca IVF bebeği sağlıklı büyümüştür.
IVF tedavisi ne kadar sürer?
Bir IVF siklusu hazırlık aşaması ile birlikte 6-8 hafta sürer. Stimülasyon 8-12 gün, embriyo kültürü 3-5 gün sürer.