Hafta Hafta Gebelik
Hamilelik süreci, 9 ay 10 gün kadar sürmektedir. Dolayısıyla sağlıklı bir gebelik süreci 40 haftayı kapsamaktadır. Bununla birlikte, bazı hamileliklerde ise çeşitli nedenlere bağlı olarak erken doğumlar meydana gelebilmektedir. Erken doğumun olması sebebiyle hamilelik süreci, 9 ayın altına düşebilmektedir. Tıp alanında, hamileliğin başladığı gün regl kanamasının durduğu ilk gün olarak kabul edilmektedir. Lakin, hamileliğin ilk günden itibaren bilinmesi pek olası değildir. Bu sebepten ötürü, eğer hamilelik söz konusu ise gebelik genel olarak son regl günü baz alınarak hesaplanmaktadır. Bu yazıda, Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Volkan Kurtaran’ın ‘’hafta hafta gebelik’’ üzerine yapmış olduğu incelemeleri okuma fırsatına erişebileceksiniz.
Gebelikte 1. ve 2. Haftalar
Hamilelik sürecinin ilk haftalarında gebeliğin bilinmesi teknik açıdan mümkün değildir. Yapılan tahliller ve testler neticesinde bir kişinin hamile olup olmadığı üçüncü hafta itibariyle bilinmeye başlamaktadır. Gebelikten önceki ilk hafta içerisinde spermler vajinayı geçip rahme ulaşmaktadır. Spermler, fallop tüpüne ulaşarak yumurtaları döllemektedir. Bir kişinin hamile kalabilmesi için sadece bir adet spermin yumurta zarından geçmesi yeterli bir konumdadır. Bununla birlikte, ilk haftadan itibaren spermler aracılığıyla birden fazla yumurtanın döllenmesi durumunda ikiz veya üçüz gibi çoğul gebelikler meydana gelebilmektedir. Döllenen yumurtalar doğrudan rahme yerleşip gelişmektedir. Hamileliğin ilk haftası, kadın bireyin en son regl gördüğü hafta esas alınarak belirlenmektedir. Hamileliğin ikinci haftasında spermler yumurtayı seçip seçtiği yumurtada gelişmeye başlamaktadır. Bu haftada seçilen yumurta, bebeğin temelini oluşturmaktadır. Yumurta, 24 saatte döllenmektedir. Dolayısıyla, 24 saat içerisinde spermlerin yumurtaya ulaşması ile birlikte hamilelik de başlamaktadır. Lakin, ikinci haftadan itibaren anne adayları hamile olduklarını henüz hissedemezler. Lakin, hamilelik ile ilgili bazı hormonlar devreye girmeye başlar. Hamileliğin ikinci haftası, bebeğin en hızlı düzeyde gelişim gösterdiği haftadır.
Gebelikte 3. ve 4. Haftalar
Hamileliğin 3. Haftası ile birlikte bebek rahme yerleşip gelişmeye başlar. 3. hafta aslında spermin rahme ulaştığı hafta olarak karşımıza çıkmaktadır. Hamilelikte 4. Hafta, gebelik belirtilerinin yavaş yavaş kendisini göstermeye başladığı haftadır. Dördüncü haftadan itibaren yapılan evde testler sayesinde kişi hamile olduğunu anlayabilmektedir. Adeta bir hücre yığını olan bebek, gelişimini bu dönemde hızlıca devam ettirir. Anne karnındaki bebeğin 4. Hafta itibariyle görüntüsü küçük bir tomurcuk halidir. Bu döneme tıp literatüründe ‘’blastosist’’ denmektedir. Reglin gecikmesi, kadın bireyler adına hamilelik sürecinin ilk belirtisidir. Hamilelik sürecinin başlamasından itibaren anne adayları, kendilerini oldukça yorgun hissedebilmektedirler. Bununla birlikte, bu süreç içerisinde, sık sık idrar yapma, bulantı ve göğüslerde hassasiyet ve acı oluşumu da meydana gelen belirtiler arasında yer almaktadır.
Gebelikte 5. ve 6. Haftalar
Hamileliğin 5. Haftaya ulaşmasının ardından gebeliğe dair belirtiler yoğunlaşmaktadır ve anne karnındaki bebeğin gelişim süreci de hızlanmaktadır. Hamilelik süreci ilerledikçe gebelik belirtileri artmaktadır. Gebeliğin beşinci haftasında bebeğin boyu yaklaşık olarak 2 mm civarındadır. Bu haftadan itibaren bebeğin ağız, kulak, burun ve ten yüzeyini oluşturacak dış yapılar oluşur. Bebekte ilk oluşan dış yapılara ise ektoderm denmektedir. Buna ek olarak, 5. Haftadan itibaren anne karnındaki bebeğin dolaşım sistemi gelişmektedir; özellikle kalp ile damar sistemini meydana getiren yapılar ve hücreler şekillenmektedir. Bu hücrelerin şekillenmesi noktasında bebek, anne karnında ‘’C’’ şeklini almaktadır. Bu haftalarda bebeğin görüntüsü çok net değildir. Lakin, ilerleyen haftalarda anne karnındaki bebeğin başı belirgin bir hale gelmektedir. 5. Hafta, anne adayı ile bebek açısından kritik bir öneme sahiptir; çünkü bu haftadan itibaren bebeğin iç organları oluşmaya başlamaktadır. Dolayısıyla, anne adayı bireyin çok iyi ve sağlıklı beslenmesi elzemdir. Hamileliğin 6. Haftasında bebeğin boyu yaklaşık olarak 4 ila 6 mm arasındadır ve anne karnındaki bebeğin kilosunu saptamak oldukça zordur. Gebeliğin 6. Haftasından itibaren bebeğin kalp atışları muayene sırasında rahatça duyulabilmektedir. Ayrıca, bu hafta içerisinde anne ile bebeği birbirine bağlayan göbek kordonu da oluşmaya başlamaktadır. Bunlara ek olarak, anne karnındaki bebeğin beyni, gözleri ve kulak boşluğu da oluşmaktadır. Bebeğin el ile kol kısımları ise tomurcuklar şeklinde oluşum göstermektedir.
Gebelikte 7. ve 8. Haftalar
Gebeliğin 7. haftasında bebeğin boyu 7 ya da 8 mm’ye ulaşır. Bebeğin hayati iç organları da sürekli gelişimini devam ettirir. Gözler ve göz kapakları da gelişmeye başlar. Gebeliğin 8. haftasında bebeğin boyu 1.5 cm’ye ulaşır. Kilosu ise ortalama 1 gramdır. 8.haftada bebeğin el ve ayakları artık oluşur. Parmakların tümü ördek ayağı gibi birbirine yapışıktır. Yedinci ve sekizinci haftaların ardından parmaklar birbirinden ayrılır. Bu dönemde anne ile bebeği birbirine bağlayan göbek kordonu da damarlar halinde gelişmeye devam eder.
Gebelikte 9. ve 10. Haftalar
Gebeliğin 9. haftasında bebeğin boyu yaklaşık olarak 2 cm olup, kilosu da 2-3 gramdır. Bu haftada bebeğin ayak parmakları oluşur. Gebelikte 9. Hafta içerisinde anne adayı birey daha fazla açlık duyar ve yorgunluk hisseder. Gebelikte 10. haftada bebek anne karnında hareket özgürlüğüne kavuşur. Bu dönemde karındaki sıvı içerisinde hareket etmeye başlayan bebek, nefes alıp verme hareketlerini de sürdürebilir. İlk idrar yapma halini de bebek 10. haftada gerçekleştirir.
Gebelikte 11. ve 12. Haftalar
Gebeliğin 11. haftasında bebeğin organları artık gelişimi tamamlanmıştır. Kafa ile vücut arasındaki oranlama bu haftadan itibaren normal değerlerine kavuşur. 11. Hafta, bebeğin dış dünya ile iletişim kurabildiği haftadır; çünkü bebekte kulak zarı oluşur. Gebelikte 12. haftada bebek 6,1 cm boyunda, 14 gram ağırlığındadır. Bu haftada bebeğin yapışık tüm parmakları ayrılıp yüzü de şekillenmeye başlar.
Gebelikte 13.ve 14. Haftalar
Gebeliğin 13. Haftasında bebeğin gözleri ağzı, burnu ve kulakları gelişmiş haldedir. Bebeğin derisinde iç organlar ve damarlar görülebilmesi muhtemeldir. Hamileliğin 14. haftasında bebeğin kilosu 40 gram civarındadır. 14. haftada bebek artık mimikler yapmaya başlar; kaşlarını çatabilir veya gülümseyebilir. Bu hafta içerisinde bebeğin cinsel organı da gelişimini tamamlar.
Gebelikte 15. ve 16. Haftalar
Hamileliğin 15. haftasında bebek 10 ila 15 cm arasındadır. Bu hafta içerisinde anne karnındaki bebek, ışığa karşı hassasiyet gösterir. Hamileliğin 16. haftasında bebek 100 grama ulaşır. Bu hafta içerisinde, bebek, görüntü olarak neredeyse bir avokado boyutunu alır. Bu haftalarda, bebeğin el ve ayak tırnakları oluşur. Sinir sistemi ise neredeyse gelişimini bitirmiştir.
Gebelikte 17. ve 18. Haftalar
17.haftada bebek ile anne adayı kilo almaya başlar. Bebeğin kıkırdak dokusu kemikleşme haline gelir. Ek olarak, bebeğin cilt yüzeyindeki yağ dokusu da oluşmaya başlar. Hamilelikte 18. haftada bebeğin boyu 14 cm kadardır. Bu haftada bebeğin dişleri oluşmaya başlar ve bebek, duyduğu seslere tepki verir.
Gebelikte 19. ve 20. Haftalar
Hamilelikte 19. haftada bebeğin cildi, onu koruyan bir madde kaplıdır. Bu koruyucu maddenin ardı Verniks Caseosa’dır ve bu madde bebeğin derisinin çürümesini engeller. Hamilelikte 20. haftada bebeğin boyu 15 ila 16,5 cm arasındadır. Bu dönemde sinirler ile kas yapısı oluşmaya başlar. Kalp atışları da hem daha güçlü hem de daha hızlı olur.
Gebelikte 21. ve 22. Haftalar
Hamileliğin 21. Haftasına gelindiğinde bebeğin kilosu 390 gram civarındadır. İlk aylara göre bebeğin büyüme durumu biraz yavaşlar. Kaşları, kirpikleri ve gözleri oluşmuştur. Hamilelikte 22. haftada bebeğin boyu 26 ila 28 cm arasındadır. Bu haftadan sonra kilo alımında hızlı bir artış olmaktadır.
Gebelikte 23. ve 24. Haftalar
Bebek 23. Hafta ile birlikte gelişiminin büyük kısmını tamamlar. El ve ayakları da daha düzenli bir şekilde hareket etmeye başlar. Hamileliğin 24. haftasında bebeğin kilosu, boyuna oranla daha hızlı artar. Bu haftalarda bebeğin saç oluşumu da başlar. Ayrıca bebeklerde uyuma alışkanlıkları da gelişir.
Gebelikte 25. ve 26. Haftalar
Hamileliğin 25. haftasında bebeğin omuriliğinde bulunan sinir sistemi gelişimini tamamlar. Kulaklar işlevlerini yerine getirmeye başlar. Hamileliğin 26. haftasında bebeğin boyu 35 cm, kilosu 800 grama ulaşır. Bebeğin burun delikleri de net şekilde görülür. Bebekte bu dönemde nefes alışkanlıkları görülür. Nefes alıp vermeyi ise, bebek, rahmin içindeki amniyotik sıvıdan yapar.
Gebelikte 27. ve 28. Haftalar
Hamileliğin 27. haftasında bebeğin ciğerleri de çalışmaya başlamaktadır. Hamileliğin 28. haftasında bebeğin boyu 38 cm civarındadır. Bebek artık gün geçtikçe dış dünyaya hazır bir hale gelir. Bebeklerde bu haftalarda gözyaşı üretilmektedir. Bunlara ek olarak, akciğerler dış dünyada nefes alıp verebilecek duruma gelir.
Gebelikte 29. ve 30. Haftalar
Hamileliğin 29. haftasında bebeğin vücudu artık ısıyı kontrol edebilir haldedir. Bağışıklık sistemi ise bebeği koruyacak şekilde gelişmiştir. Hamileliğin 30. Haftasına gelindiğinde ise bebeğin boyu 1.300 gramdır. Vücut sıcaklığını koruyan yağ hücreleri oluşur. Bu hafta içerisinde bebeğin kalıcı dişleri gelişir.
Gebelikte 31. ve 32. Haftalar
Hamileliğin 31. haftasında bebeğin fiziksel gelişimi daha azdır. Bu dönemde en çok sinirsel gelişim hız kazanmaktadır. Hamileliğin 32. haftasında bebeğin boyu 42 cm’e ulaşır. Bu hafta içerisinde, bebeğin beş duyu organı da gelişimini tamamlamıştır. Saç, kirpik ve tırnaklar gelişmiştir. Erken doğum olsa da bebek hayati fonksiyonlarını çalıştırır özelliğe sahiptir.
Gebelikte 33. ve 34. Haftalar
Hamileliğin 33. haftasında anne karnındaki bebek, duyabilir ve hissedebilir. Doğumun yaklaşmasından ötürü, anne adayı rahminin içinde baskı hissedebilir. Hamileliğin 34. Haftasına gelindiğinde bebeğin kilosu 2.150 gram civarındadır. 34. haftada anne karnındaki bebek, adeta yeni doğan bir bebek gibi davranmaya başlar; uyanıksa gözlerini açıp hareket ettirir.
Gebelikte 35. ve 36. Haftalar
Hamileliğin 35. Haftası içerisinde anne karnındaki bebeğin böbrekleri ile karaciğeri gelişimini tamamlamaktadır. Hamileliğin 36. haftasında ise bebeğin elleri ile kolları daha net bir şekilde görülmektedir; çünkü bu haftalarda bebeğin yağ dokusu dış dünyaya hazır hale gelmiştir.
Gebelikte 37. ve 38. Haftalar
Hamileliğin 37. Haftasına gelindiğinde bebeğin boyu 49 cm olmaktadır. 37. Haftada, bebek, dış dünyada yapabileceği her türlü eylemi yapabilir hale gelmektedir. 38. Haftada bebeğin kilosu, yaklaşık olarak, 3.080 gramdır. 38. Hafta içerisinde bebek, dünyaya gelmeye neredeyse hazır bir hale geldiği için normalden daha fazla hareketlenmeye başlamaktadır.
Gebelikte 39. ve 40. Haftalar
Hamileliğin 39. Haftasında bebeğin boyu yaklaşık olarak 50 cm ve kilosu da 3.280 gramdır. Bu hafta içerisinde anne karnındaki bebeğin sinir sistemi gelişmeye, saç vb. dokular da uzamaya devam etmektedir. 40. Hafta içerisinde bebeğin kilosu, 3.460 grama ulaşmaktadır. Bu haftada bebeğin vücudundaki su oranı %75 civarındadır. Kırkıncı hafta, bebeğin dünyaya geleceği haftadır. Lakin, bazı anne adayları 41. Hafta içerisinde bebeğin doğumunu gerçekleştirebilmektedir.